عیسی کلانتری دوشنبه در نشست آزاداندیشی احیای دریاچه ارومیه که با حضور دانشگاهیان، مسئولان محلی و استانی و نمایندگان تشکل مردمی در دانشگاه بناب برگزار شد، اظهار کرد: متاسفانه دانشگاه های علوم پزشکی تبریز و ارومیه که مسئول بررسی اثرات منفی ناشی از خشکیدن دریاچه ارومیه بر روی سلامت اهالی منطقه بودند در انجام وظیفه خودشان کوتاهی کرده و تا امروز حتی یک قدم هم برنداشته اند و من از آنها گله مندم.

کلانتری، از اختصاص 21 هزار میلیارد ریال اعتبار برای احیای دریاچه ارومیه در سال جاری خبر داد و گفت: ما از طرح هایی که بتواند به دریاچه ارومیه حتی یک مترمکعب آب اضافه کند استقبال می کنیم و برای آن طرح اعتبار می دهیم.

به گفته وی، 50 درصد این اعتبار از محل ماده 10 و 12 حوادث غیرمترقبه تامین می شود.

کلانتری با بیان اینکه در سه ماهه آخر سال گذشته چهار هزار و 130 میلیارد ریال برای احیای دریاچه ارومیه اعتبار اختصاص داده شد، گفت: دستگاه های اجرایی باید امسال آستین بالا بزنند و سازمان های آب منطقه ای و جهاد کشاورزی 90 درصد کارها را برعهده دارند.

وی، با اشاره به تهدیدهای جدی ناشی از بحران کم آبی در کشور، گفت: دریاچه ارومیه در طول سال های گذشته به دلیل بی توجهی دولت های قبل خشکید الان هم ما باید احیاء کنیم و مطالعات نشان می دهد این کار شدنی است اما عزم ملی و جدی را طلب می کند.

وی تاکید کرد: دولت یازدهم روی قول های خود درباره احیای دریاچه ارومیه ایستاده و امروز اعلام می کنیم با اجرایی کردن راهکارهای 26 گانه ملی در سال آبی 1403 دریاچه ارومیه را به سطح اکولوژیک رسانده و با تزریق 15 میلیارد مترمکعب آب به دریاچه ، وسعت آن را به 4 هزار و 300 کیلومتر مربع می رسانیم تا مردم از دست طوفان های نمکی راحت شوند.

کلانتری یادآوری کرد: سالانه 33 میلیارد مترمکعب آب به منابع زیرزمینی افزوده می شود اما در عین حال 55 میلیارد متر مکعب برداشت می شود.

وی اظهار کرد: این دریاچه هم اکنون دوهزار و 700 کیلومتر مربع وسعت دارد و حداقل باید 9 ماه از سال را پرآب باشد تا شکل اولیه خود را حفظ کند.

کلانتری ادامه داد: در سال های گذشته یک میلیارد و 300 میلیون متر مکعب از آب دریاچه ارومیه به دلیل توسعه ناپایدار کشاورزی بلعیده شده است.

نماینده ویژه رئیس جمهور در ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: آنهایی که به دنبال غوغاسالاری و سیاه نمایی هستند بدانند که دولت یازدهم هرگز قصد ندارد کشاورزان را متضرر کند بلکه از تولید هرچه بیشتر آنها حمایت کرده و تسهیلات خوبی هم برای آبیاری نوین زمین های کشاورزی اعطا می کند.

کلانتری با اشاره به اینکه 40 درصد حق برداشت آب های ذخیره شده، مجاز و مازاد آن غیرمجاز است، گفت: به طور متوسط مردم سالانه 70 درصد آب ذخیره شده را برداشت می کنند و به مصارف مختلف می رسانند.

وی ادامه داد: اگر این روند ادامه یابد هشت سال دیگر شهرستان عجبشیر و سایر شهرستان های همجوار به طور کلی خشکیده خواهد شد و از بحران کم آبی ضربه خواهیم خورد.

دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه ضمن هشدار به حاشیه نشینان دریاچه ارومیه از آنها خواست منابع زیرزمینی را بی رویه هدر ندهند.

کلانتری افزود: آب یکی از منابع تجدید پذیر است اما با وجود این به علت استفاده های غیرمتعارف از منابع زیر زمینی این نعمت را با دست خود تجدید ناپذیر می کنیم.

وی، اجرای برخی سیاست های اقتصادی به بهانه افزایش تولید را به ضرر دریاچه ارومیه و مردم دانست و گفت: نباید به هر قیمتی برای بالا بردن میزان تولید جان مردم را به خطر بیندازیم و بی حساب از منابع زیر زمینی برداشت کنیم.

کلانتری ، دانشگاه صنعتی شریف را به دلیل توانمندی بالای علمی و پژوهشی به عنوان مرکز پژوهش و تحقیقات ستاد احیای دریاچه ارومیه اعلام کرد و افزود: این انتخاب به دلیل دسترسی دانشگاه شریف به منابع خارجی بیشتر صورت گرفته و دانشگاه های دیگر نامحرم به موضوع نیستند به طوری که دانشگاه های دولتی تبریز و ارومیه هم وظایف چشمگیری در این زمینه عهده دار هستند.

وی ، طرح انتقال آب از دریای خزر به دریاچه ارومیه را به لحاظ علمی غیرممکن دانست و گفت: این کار ممکن نیست چون املاح دریاچه ارومیه کلراته و دریای خزر سولفاته بوده و امکان اشباع و ترکیب آنها وجود ندارد و علاوه بر آن عملیات انتقال آب باید یکصد مترمکعب در ثانیه پمپاژ بشود که 25 سال زمان و 15 میلیارد دلار هزینه و 3 میلیون تن لوله فولادی لازم دارد.

به گفته کلانتری، 90 درصد آب مورد نیاز برای احیای دریاچه ارومیه از استان آذربایجان غربی و بقیه از استان آذربایجان شرقی تامین خواهد شد.

دریاچه ارومیه در 18 سال گذشته با مشکلات جدی کم آبی و کاهش تراز مواجه بوده است.

حوضهٔ آبریز دریاچه ارومیه با 51٬876 کیلومتر مربع حدود 3٪ مساحت کل کشور را تشکیل می دهد. این حوضه با داشتن دشت هایی مانند دشت تبریز، ارومیه، بناب، مهاباد، میاندوآب، نقده، سلماس، پیرانشهر، آذرشهر و اشنویه، یکی از کانون های ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران به شمار می رود.

دریاچه ارومیه بزرگ ترین آبگیر دایمی آسیای غربی است که در شمال غرب فلات ایران قرار گرفته است. پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی، از جالب ترین و نغزترین زیستگاه های طبیعی جانوران در ایران به شمار می رود.

آب دریاچهٔ ارومیه بسیار شور و میزان نمک محلول در آن دو برابر اقیانوس هاست به این دلیل، هیچ ماهی و نرم تنی به جز گونه هایی از سخت پوستان (آرتمیا)، دیاتوم ها و فیتوپلانگتون ها در آن زندگی نمی کنند و آب آن هیچ وقت یخ نمی زند و شنا کنندگان نیز می توانند بر روی آب آن شناور بمانند.

27 گونه پستاندار، 212 گونه پرنده، 41 گونه خزنده، 7 گونه دوزیست و 26 گونه ماهی حیات وحش این دریاچه را تشکیل داده اند. دریاچهٔ ارومیه دارای 102 جزیره بزرگ و کوچک است که همهٔ آن ها از سوی سازمان یونسکو به عنوان اندوختهٔ طبیعی جهان به ثبت رسیده اند.

این دریاچه که تا نیمه های دهه 70 پرآب بود و حتی برای عدم ورود آب به جاده های حاشیه ای، دایک خاکی جلوی آن نصب شده بود، از آن زمان با کاهش میزان بارش و همچنین افزایش مصرف آب به خصوص در بخش کشاورزی، روز به روز از میزان آب آن کاسته شد و در حال حاضر تنها یک شانزدهم سطح حداکثری و یک هفتم سطح تراز آبی اکولوژیک آب در این دریاچه باقی مانده است.

احیای دریاچه ارومیه یکی از نخستین طرح های تصویبی دولت تدبیر و امید است.

ستاد احیای دریاچه ارومیه با شروع به کار دولت یازدهم و با مسوولیت معاون اول رییس جمهوری تشکیل و فعالیت خود را آغاز کرده است.

شهرستان بناب با 130 هزار نفر جمعیت در 110 کیلومتری تبریز مرکز آذربایجان شرقی و به فاصله 5 کیلومتری از دریاچه ارومیه قرار گرفته و با این دریاچه 20 کیلومتر مرز آبی دارد.